Қазақстанда жасалған: бизнесіңді ашып, оны табысты етудің жолы қандай

Батылдық танытып, өндіріс орнын ашып, оның ауқымын кеңейтіп, арманын іске асырған қазақстандық үш кәсіпкердің оқиғасы! KAZ.NUR.KZ редакциясы дағдарысқа, пандемияға және бастапқы қомақты капиталдың жоқтығына қарамастан жеке бизнесін ашып, бастысы – ынта, ісіңе шынайы сүйіспеншілікпен қарау, қиындықты жеңу үшін күш-жігеріңді жинау екенін дәлелдей алған қазақстандықтар туралы баяндайды.

Танысып қойыңыздар, біздің кейіпкерлер – бір-біріне мүлдем ұқсамайтын істің, тағдырдың адамдары, әр түрлі жастағы батыл, ынталы, өз ісіне берік жандар. Бұл материал өз ісін ашуға ниетті, бірақ әлі күнге дейін батылдығы жетпей жүрген адамдар үшін ынталандыру болмақ.

— Өзіңіз туралы айта кетсеңіз. Қалай бастадыңыз?

— Мен политехникалық институтты бітірдім. «Қайта құру» кезеңінен кейін нарық құлдыраған соң, мен саудамен айналыстым. Мамандығым – бағдарламашы, бірақ тігін тігумен айналысатын едім. Тігін тігуді жаным сүйетін. Жас кезімде өзіме еш уақытта киім сатып алмаппын, бәрін өзім тігетінмін. Яғни, бұл менің өмір бойы жаныма серік еткен хоббиім. Бұл хоббиім менің өмірлік ісіме айналады деп еш уақытта ойламаппын, бірақ жағдай солай болды.

Жолдасым – әскери адам. Қызметтік борышын өтеу үшін ұдайы бір жерден екінші жерге көшіп жүретінбіз. Сол себепті жұмыста да бір орында тұрақтамадым, тіпті жұмыс істемеген кезім де болды. Жолдасым зейнетке шыққан соң ол маған: үйде отыр, ештеңемен айналыспай-ақ қой, зейнетақым бәріне жетеді деді.

Ол кезде жасым 50-ге толған еді. Бір орында отыра алмайтын мінезім бар болғандықтан, оның ұсынысын орындау мен үшін мүмкін емес еді: осылайша жұмыс іздей бастадым. Мамандығымды, түрлі салада, оның ішінде банк саласында да жұмыс істегенімді ескеріп, жұмыс табу қиынға соға қоймас деп ойладым. Бірақ мені жұмысқа ешкім ала қоймады. Тіпті себебін де айтпайтын. Бірақ бір жұмыс орны: сіздің тәжірибеңізге қарап, жұмысқа қуана алар едік, бірақ жасыңыз келіп қалыпты, деді. Сол кезде отырып алып: қолымнан не келеді деп бас қатырдым. 50 жасқа толғаныма жолдасым 500 000 теңге сыйға тартып, өзіңе ұнайтын сыйлық ал деп айтқан болатын. Дәл осы ақша менің бастапқы капиталым болды.

Ары қарай біз вигвамдар мен балаларға арналған шатырлар тіге бастадық. Жеке адамға арналған кесте тігуді үйреніп алдық. Сұраныс көп болғандықтан, мен кесте тігетін машина сатып алдым. Алайда машина тек бағдарлама арқылы тігетіндіктен, мен 57 жасымда арнайы кесте бағдарламалары бойынша білім алдым.

Пандемия аяқталып, адамдар ақырындап үйреншікті өміріне қайта келе бастады. Одан кейін униформаларға, мысалы даяшыларға арналған алжапқыштар тігуге көштік. Әр қызметкерге арнайы кестеленіп тігілген алжапқыштар тігетін едік. Ұзынқұлақтың тағы пайдасы тиді: бір тапсырыстан соң тағы тапсырыстар түсе бастады. Біз алжапқыштарды тігудің арнайы спецификасын да меңгеріп алдық: мата қандай болуы керек, мәселен аспаздарға отқа жанбайтын маталар, одан бөлек тігуге болатын маталар деген секілді ерекшеліктерді ескеретін болдық. Алғашқы топтаманы тігіп болған соң, оны OLX-қа салып, келесі тапсырыстарды алдық. Біз мейрамхана бизнесіндегілерге қызмет көрсете бастадық, жеке тапсырыстар түсе бастады. Мата жеткізушілерін таптық. Осылайша, бәрі даяшыларына 4 алжапқыш тапсырыс берген достарымнан басталды. Ал қазір бізге ірі компаниялар да, ірі партияға тапсырыс беретін мейрамханалар желісі де жүгінеді.

— Сіздің бизнесіңіз көпбейінді. Басты клиентіңіз кім, бірінші кезекте кім үшін жұмыс істейсіздер?

— Біз тұрмыстық қызмет саласындағы тар сегментке жұмыс істейміз. Негізгі тапсырыс берушілеріміз – мейрамханалар, кафе, beauty-индустрия, клинингтік компаниялар – қазір олар трендте, мұндай компаниялар көптеп ашылып жатыр. Біз тапсырысты Қазақстан бойынша қабылдаймыз: желілік мейрамханалар, сұлулық салондары және т.б. Біз тігетін униформалар барлық талап мен стандартқа сай келіп қана қоймайды, сонымен бірге стиль мен әсемдікке де назар аударамыз. Қазір бизнес иелері де бұған көп көңіл бөліп отырады, сол себепті компанияның әр қызметкері – бизнестің келбеті.

— Ең күрделі және ең есте қалған сәттерді айта аласыз ба?

— Мен үшін ең қиын болғаны — интернетті меңгеріп, онлайн-дүкендердегі сатылымды жүзеге асыру және арнайы бағдарламалар бойынша білім алу. Енді менің интернет-ательем бар. Мен Webkassa секілді басқа да бағдарламаларды меңгердім. Толықтай заңдық тексерістен, салық инспекциясынан тіркеуден өттік, бизнесіміз толықтай таза.

Маталар мен оларды жеткізу мәселесі де өте қиын болды. Тиісті стандарттар бойынша ыңғайлы, жайлы үлгілер жасау қажет болды. Барлық үлгіні сынамалар мен қателіктерден өте жүріп, өзіміз жасадық.

— Болашаққа қойған жоспарларыңыз, перспективаларыңыз туралы айта кетсеңіз.

— Дамушы бизнес болғандықтан, бізге ұдайы адам керек. Сондықтан қазіргі таңда қызметкерлерімізге арналған оқу орталығын ашпақпыз. Онда үш бағытты дамытуды көздеп отырмыз: 1 – тігін ісін үйрету – тәжірибелі тігінші келсе де, ол біздің ассортиментімізге үйреніп, әр матаны біліп, технологияны зерттеуі қажет. Колледждерге шығып, ынтымақтастық туралы келісімге отыруды жоспарлап отырмыз: біз көзі жанып тұрған адамдарды өндірістік тәжірибеге және жұмысқа аламыз. 2 – тігін бизнесін ашуға көмектесу. Барлық қажетті машықты меңгеруге көмектесеміз. Егжей-тегжейіне дейін түсіндіріп, біраз уақытқа дейін клиенттерімізге кеңес беріп отырамыз. Менің тәжірибеме сүйенсек, мен біраз адамға көмектесе аламын. 3 – кесте тігуді үйрету – бағдарламалық білім беру.

Қазір өз франшизамды жасау туралы ойланып жүрмін. Брендім «Қазақстанда жасалған» деп аталады және мен оны дамыта түскім келеді.

— Бизнесін ашқысы келіп жүргендерге қандай кеңес айтасыз?

— Алға ұмтылыңыз, ештеңеден қорықпаңыз. Өзіңіз қалаған ісіңіз бар болса, онда қолыңыздан келеді! Әлдебір дүниені махаббатпен жасап жүрген болсаңыз, клиенте те болады, бизнес те алға басады, идеяларыңыз арта түседі, бизнес өркендеп, дами түседі. Ештеңеден қорықпаңыз. Алыңыз да жасаңыз!

— Сізді не шабыттандырады?

— Мен аққайыңдары көп, орман мен тоғайдың арасында өскен баламын. Адам табиғатпен үйлесімділікте өмір сүру керек деген ойды ұстанатын адаммын. Еркіндікті, кеңдікті сүйемін, ештеңеден қорықпай, емін-еркін жүргенді жаным сүйеді. Шабыт пен сұлулықты табиғаттан, сұлу адамдардан аламын.

Шабытымның басты көзі – менің ісім. Ағаштан жасалған дәстүрлі ұлттық ыдыс өскелең буынның санасына жақсы әсер етеді. Сонымен бірге ағаш бұйымдар жас адамның бойында эстетиталық талғамды қалыптастыруға септтігін тигізеді. Әр үйде қолдан, махаббатпен және адам жүрегінің жылуымен жасалған дүниелер көп болуы қажет деп санаймын. Бұл үйде жақсы, қолайлы атмосфераны жасауға септігін тигізеді.

— Бұл бағытқа қалай келдіңіз?

— 2018 жылы бір сауда үйінде халық қолөнершілері тауарларының жәрмеңкесі өтіп жатқан болатын. Онда мен бір шебермен таныстым. Оның есімі — Жалын Қабылан. Бір аптадан соң оның үйіне барып, әңгімелестім. Ол сегіз қырлы, бір сырлы адам болып шықты. Онымен әңгімелесу мені шабыттандырғаны соншалық, мен оған дос болуды ұсындым.

Оның жанында жиі жүретін болдым. Көп нәрсені түсіне бастадым. Осылайша қаланың қарбаласынан, жалданып жұмыс істеуден алыстай бастадым. Ақыр соныңда ұлттық колөнерге келдім. Досымның үйінде тұрдым. Қарап отырып, астау жасауды үйреніп алдым. Осылай осы іске келдім. Ұлттық колөнермен айналысамын деп нақты шештім. Жұмыс барысында осы қолөнер түрімен ақша үшін айналысатын және сапасыз ыдыс ұсынатын адамдарды көрдім. Бұл менің ашуымды келтірді және мен бұл істі тереңірек зерделей бастадым.

— Арнайы білім алу керек пе?

—Иә, нағыз өз ісінің шебері саналатын жандардан білім алу керек. Бұл іске адамның жаны қалап келу керек. Шыдамдылық, ұстамдылық, қиял, өз ісіне деген махаббат керек. Бұл іске ақша табу мақсатында келетіндер, шыдамай, жабылып қалады. Менің өнерім үшін махаббаттың маңызы зор!

— Қалай ойлайсыз, Қазақстанда ұлттық нақыштағы тауарларға деген тұтынушының сұранысы артып келе ме?

— Ұлттық нақыштағы тауарларға сұраныс Қазақстанда ғана емес, бүкіл әлемде артып келеді. Барлық өңірде астау мен табаққа сұраныс көп. Өзге елдерден де көп сұрайды. Астауды әлемнің түкпір-түкпіріндегі этникалық қазақтардың көбі алғысы келеді. Мұндай жағдайларда логистика мен жеткізу жағына бас қатырамыз.

Мәселен, этникалық немістер мен өзге де ұлттар, сондай-ақ шетелдік қонақтар үйіне астау алып кетеді, себебі астау – қазақ халқының әнұран, елтаңба және таудан кейінгі төртінші символы. Мен солай ойлаймын. Астау – әлемнің барлық халқын, даланы, еркіндікті, жан тыныштығын, мәдениетін, бейбітшілікті, достық мен терең ойды сүйетін нағыз қазақтың төртінші символы.

Астау арқылы қазақтардың өмір салтын, қонақжайлылығын, көмекке ұмтылғыштығын тануға болады. Қиын-қыстау тарихи кезеңдерде, аштық кезеңдерінде қазақтар қолында барын өзге ұлт өкілдеріне бөліскен. Сондықтан астау арқылы өзге ұлт ұрпақтары қазақтардың мейірімі жайлы ұмытпайды.

— Неліктен сатылым арнасы ретінде OLX платформасын таңдап алдыңыз?

— Себебі OLX – ең ыңғайлы әрі ең өтімді интернет-платформа. Жарнама туралы сөз бола қалса, жергілікті тұрғындар бірден «OLX-тан ізде» деп кеңес береді. Тіпті елге келгенде шетелдіктер де қажеттінің барлығын OLX-тан қарайды. Одан бөлек маған сервистегі кері байланыстың да жақсы жолға қойылғаны ұнайды – қажетті ақпаратты кез келген уақытта қолдау қызметіне хабарласу арқылы білуге болады. Мобильді алаңды қолдану ыңғайлы. Өңірлер, аудандар, жекелей елдімекендер арқылы хабарламалар орналастыруға болады. Мақсатты аудитория бойынша, сегментация бойынша. Ыңғайлы мобильді нұсқа бар. Кез келген жерде отырып-ақ мобильді қосымша арқылы хабарламаны жүктеуге болады.

OLX-те мүмкіндік көп. Бірақ көбі біле бермейді. OLX механизмдерін меңгеру үшін интернет-маркетинг бойынша арнайы курстарды оқыдым және солай еткеніме дән ризамын. Сервистің егжей-тегжейін, мүмкіндіктерін білсең, мұнда жақсы ақша табуға болады.

— Өзіңіз туралы айта кетсеңіз: жасыңыз, қызығушылығыңыз, біліміңіз?

— Менің есімім Дәулет, жасым 28-де. Колледжде құрылысшы мамандығын оқығанмын. Заманауи көпбейінді колледж, мамандығым – ғимараттар мен құрылыс нысандарынын салу және пайдалануға беру. Бұған дейін 11 сыныпты аяқтағанмын. Мамандығым бойынша еш уақытта жұмыс істеген жоқпын, бірақ дәнекерлеуді ұнататынмын.

Мен өз ісіме қалай келдім? Күнара базарда жұмыс істедім. Бірде, демалыс күні өз контейнерімді ашу туралы шешімге келдім – оны жалға алып, аппараттар сатып алдым, интернеттегі роликтерге қарап дәнекерлеуді үйрене бастадым. Бұған дейін дәнекерлеуді мүлдем білмейтінмін.

Қолымнан келеді екен. Шабыттанып, желіден жаңа видеолар іздей бастадым – мангалдың суретін табам да, тура сондай етіп өзім жасап шығам. Осылайша мангалдар, мангал аймақтарын, орындықтар мен әткеншектер жасаумен айналыса бастадым.

— Ісіңізді бизнеске айналдыру ойы қалай пайда болды?

— Бұл іс маған ұнағандықтан, осындай идея келді. Үнемі жасап көргім келіп жүретін және қосымша табыс та қажет болды. Осылайша бизнесімді ашу туралы ой келді.

— Бұл отбасылық бизнес пе?

— Иә, отбасылық бизнес. Әйеліммен бірге жұмыс істеймін, әйелім дүкеннің парақшасын жүргізеді, мен дәнекерлеймін. Кейде туыстарым көмектеседі, мысалы ағам да дәнекерлеуші.

— Өндірістік цехіңіз бар ма?

— Иә, цехіміз бар. Контейнерден бастадық, іс алға басқан кезде үлкенірек цехті жалға алдым. Себебі контейнерде қыста жұмыс істеу мүмкін емес еді. Осылайша цехте жұмыс істеуге көштік. Цехті ашқанымызға бірнеше ай ғана болды. Жақын арада штат құрып, 2 дәнекерлеуші мен көмекші алмақшымыз. 3-4 адамға жұмыс беру жоспарда бар.

— Материалды қайдан аласыз?

— Материалды әр жерден аламыз. Қарағандыдан ең сапалы материалдар аламыз – мұнда цех пен құбырлармен және ағашпен жұмыс істейтін адам көп.

— Бизнесіңізді жүргізу қиын ба?

— Бұл айтарлықтай күрделі бизнес, себебі біз қажет тауарды өзіміз шығарамыз. Барлығын ескеру қажет: оның ішінде металл іліну үшін оның қалыңдығын білу керек, сапалы дәнекерленген болу керек. Себебі кейде біз лофт стиліндегі жиһазбен жұмыс істейміз, сондықтан әр тігіс дұрыс жатуы керек, сыртқы келбеті де әдемі болуы керек.

— Кәсіпкер қандай қиындықтармен бетпе-бет келеді?

— Қиындық басынан бастап туындайды – бірінші клиентті табу өте қиын. Еш адам бірінші клиент болғысы келмейді, қалыптасқан жұмыс сызбасы, тиісті тәжірибесі болғанын қалайды. Жасаған жұмыстарыңды, цехыңды көрсетуді жиі сұрайды, сондықтан ең қиыны – бастау, ары қарай жеңілдей түседі.

— Сатылым жасау үшін қандай каналдарды қолданасыз?

— Менің сатылым каналдарым — OLX пен Instagram, осы екі канал маған қатты ұнайды.

— Неліктен сатылым каналы ретінде дәл OLX платформасын таңдадыңыз?

— OLX өте ыңғайлы, кірушілер көп, қаралымы көп. Бұл өте танымал канал, сол себепті осыны қолданамыз.

— Өндірістік бизнесін ашқысы келетін, бірақ батылы жетпейтіндерге не айтасыз?

— Жоғарыда айтып кеткенімдей, ең қиыны- бастау, сондықтан тәуекел етуден қорықпаңыздар. Қолыңыздан келеді!